In het Economie special van NRC, dd 23-24 februari 2019 staat een mooi portret van Zuid-Korea met citaten van Nederlanders en Japanners die daar werken. We selecteren er een paar en geven die weer als economische en/of interculturele dilemma’s gevolgd door ons commentaar (cursief).
Grondstoffen exporteren versus hersens exporteren
‘De grondstoffenvloek. Zo noemen economen het paradoxale verschijnsel dat de welvaart in landen met veel grondstoffen amper groeit – ze rekenen zich rijk en investeren niet in de ontwikkeling van hun eigen bevolking. Zou er ook een grondstoffenzegen zijn? Dat verklaart hoe Zuid-Korea, een land zonder natuurlijke hulpbronnen maar met het beste onderwijssysteem ter wereld, zichzelf in enkele decennia katapulteerde van armoede naar rijkdom. “We hebben niets anders te exporteren, dus exporteren we onze hersenen”, zegt Shin Hee-jeong, een 26-jarige Koreaanse die voor start-up Humanscape (software) in Seoul werkt’.
Dit traditionele spanningsveld levert voor Zuid-Korea geen dilemma op. Alleen door kennis en kunde te exporteren kon het land welvaart creëren. En dat gebeurt dan ook op indrukwekkende wijze.
Traditionele/ hiërarchische cultuur versus innovatieve cultuur
‘Korea mag dan modern en rijk zijn, de economie is aan vernieuwing toe. Het land begint te vergrijzen en de werkloosheid groeit, zeker onder jongeren. Kleinere bedrijven zijn terughoudend met het aannemen van personeel nu de overheid de minimumlonen heeft verhoogd en excessief overwerk aan banden legt.
Het Koreaanse bedrijfsleven heeft vers bloed nodig. Maar de cultuur die nodig is om een fris, innovatief bedrijfje op te zetten, botst met de traditionele werkwijze van de conglomeraten (bijv Samsung, LG, Hyundai, Lotte). Hun leiders zijn van nature risicomijdend. Leeftijd is belangrijk in Korea. Een van de zekerheden van een baan bij een Koreaans bedrijf: hoe ouder je wordt, des te hoger je positie. De oudere generatie verdient respect, een aparte aanspreekvorm en krijgt automatisch promotie. “Ik haat die hiërarchie”, zegt Shin Hee-jeong.” De chaebols azen wel op jonge medewerkers met originele ideeën, maar die belanden in organisaties waar hiërarchie en traditie zwaar tellen. Lee Jon-woo, economisch expert bij de Nederlandse ambassade in Seoul: “De culturele mix is lastig. Millennials die bij Samsung beginnen, worden aangestuurd door managers die zijn opgegroeid in de chaebol-discipline. Het middelmanagement zit klem”.
Dit dilemma vraagt een reconciliatie, maar deze lijkt ver weg. Onder de vleugels van de hiërarchisch georganiseerde chaebol is het bijna onmogelijk innovatieve initiatieven te ontplooien.
Sturing versus Vrijheid
“In een echt traditioneel bedrijf zou ik niet passen”, zegt de Nederlandse Lisette Brackel die bij start-up Whosgood werkt (controleert met AI of bedrijven zich verantwoord gedragen). “Ook de jonge generatie Koreanen snakt naar banen met meer vrijheid, maar het werken in een vlakke organisatie vergt aanpassingsvermogen: Koreanen zijn niet gewend dat je met je baas kunt overleggen, je eigen agenda mag bepalen of in een groep kunt discussiëren”.
Hiërarchie is de achilleshiel van het grote Koreaanse bedrijfsleven. Hiërarchie belemmert en frustreert communicatie en verhindert de ‘vrije’ sturing die nodig is om ambitieuze ideeën en nieuwe ontwikkelingen een kans te geven.
Samenwerken versus Concurreren
‘Wil Korea zijn bedrijfsleven moderniseren, dan moet het onderwijs veranderen – om studenten te leren in groepsverband te werken, bijvoorbeeld. Op de universiteit leren studenten niet om samen te werken – ze doen alleen hun eigen projectjes. Nu ligt de nadruk sterk op onderlinge concurrentie. Voor Koreanen is onderwijs een wedstrijd en het leven één groot examen’.
De wijze waarop met dit dilemma wordt omgegaan is een voorbeeld van ‘a value taken to its extreme, leads to a pathology’. Concurrentie is goed en gezond, samenwerken ook. Teveel concurrentie verhindert het van elkaar leren. Daarnaast kun je je afvragen hoe gezond en bestendig het bestaan is onder invloed van de adrenaline van een eeuwigdurend examen.
Geef een reactie