Twintig jaar dilemma-denken
Wie geïnteresseerd is in het denken over en omgaan met dilemma’s moet bijgaand artikel (nog eens) tot zich nemen. Twintig jaar geleden publiceerde Mark van Twist (decaan van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur en hoogleraar aan de Erasmus Universiteit) in M&O Magazine met twee collega’s een uiterst helder artikel over ‘Dilemma-denken’. “In dilemma’s durven denken” is een vaardigheid, maar misschien nog eerder een instelling, die gevoed wordt door de hoop of verwachting dat daardoor complexe situaties met tegenstrijdige waarden duidelijk worden. Duidelijkheid over het spanningsveld, maar ook duidelijkheid over een mogelijke verzoening van die tegenstrijdige waarden.
De moeizame weg van dilemma-denken
Bij Nederlanders schijnt (ook volgens buitenlanders) die vaardigheid ruim aanwezig te zijn. Is dat soms het gevolg van onze eeuwenoude cultuur van ‘polderen’? Vast en zeker. En dat verklaart dan ook meteen waarom ‘dilemma-denken’ niet vanzelf inburgert. Want ook ‘polderen’ heeft zijn achilleshiel: het vereist je verdiepen in andermans standpunten, het neemt teveel tijd, het levert ‘schipperende’ oplossingen enz. Toch heeft het begrijpen en omgaan met dilemma’s een grote waarde, want het biedt de mogelijkheid om van één plus één drie te maken.
Mark Rutte over dilemma-denken
Mark Rutte weet als geen ander om te gaan met dilemma’s. Denk aan het vinden van een geitenpaadje na het Oekraïne referendum. Maar inzicht in zijn analyseproces biedt hij niet. Hij lijkt nu te beseffen dat wij, de burgers, daar grote behoefte aan hebben. Dat blijkt uit zijn toespraak op 12 april j.l. bij het 60-jarig jubileum van het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren. ‘Waar we het in de Trêveszaal nu dus met elkaar over hebben is hoe we u en de rest van Nederland meer en eerder mee kunnen nemen in al [onze] afwegingen en dilemma’s.. […] begrip begint bij inzicht, bij duidelijkheid. […] We moeten veel vaker aandurven om wel te laten zien wat er allemaal in de worstjes zit’ (vrij naar Bismarck die zei dat wetten als worstjes zijn en je maar beter niet kunt zien hoe ze gemaakt zijn).
Dat binnen de regering het creëren van helderheid over dilemma’s een thema is is o.a. te danken aan het werk van Mark van Twist c.s. Daaronder ook het werk van Guido Rijnja van de Rijksvoorlichtingdienst die ‘actiehouder’ is van ‘dilemma-logica’ van het Actieplan-open-overheid-2018-2020.
Geef een reactie